Η ΣΟΔΘ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ : Ο ΕΛΑΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ!
Ο.Μ.Μ.Θ. - ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
25 Οκτωβρίου 2017
Τετ 21:00 (ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΡΙΑΔΗΣ Μ2)
Α. Ξένος: Συμφωνία της Αντίστασης
Μ. Καλομοίρης: Ο Θάνατος της Αντρειωμένης
Θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ της Δημοτικής Τηλεόρασης
30 Οκτωβρίου 1944: Η παραμελημένη απελευθέρωση, σε σκηνοθεσία Φίλιου Στάγκου
Μ. Καλομοίρης: Ο Θάνατος της Αντρειωμένης
Θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ της Δημοτικής Τηλεόρασης
30 Οκτωβρίου 1944: Η παραμελημένη απελευθέρωση, σε σκηνοθεσία Φίλιου Στάγκου
| Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσσαλονίκης |
| Βύρων Φιδετζής Διεύθυνση Ορχήστρας |
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
10€, 5€ (μειωμένο)
Βύρων Φιδετζής
Διεύθυνση Ορχήστρας
ΒΥΡΩΝ ΦΙΔΕΤΖΗΣ
Γεννήθηκε
στη Θεσσαλονίκη και ολοκλήρωσε τις μουσικές του σπουδές στη Μουσική Ακαδημία
της Βιέννης με το δίπλωμα του σολίστ του βιολοντσέλου και της διεύθυνσης
ορχήστρας. Στις συναυλίες του ως σολίστ και ως διευθυντής ορχήστρας με
ελληνικές και ξένες συμφωνικές ορχήστρες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Ευρώπη,
Ασία, Άπω Ανατολή, Αμερική, Βόρεια Αφρική), προβάλλει πάντα τη νεοελληνική
δημιουργία. Υπήρξε μόνιμος αρχιμουσικός της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της
Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, καθώς και επικεφαλής ή προσκεκλημένος αρχιμουσικός
σε ορχήστρες της Ρωσίας και της Βουλγαρίας, και καλλιτεχνικός υπεύθυνος της
Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Θεσσαλονίκης. Χρημάτισε και Καλλιτεχνικός
Διευθυντής της ΚΟΑ την περίοδο 2004-2011. Από τον Νοέμβριο 2016 είναι
Καλλιτεχνικός Διευθυντής στη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών. Δίδαξε στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, του οποίου υπήρξε επί σειρά ετών
μέλος της Διοικούσας Επιτροπής και τον Οκτώβριο του 2012 εξελέγη μέλος του
Διοικητικού Συμβουλίου του. Διετέλεσε Πρόεδρος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής των
Μουσικών Σχολείων της χώρας (1994-2005). Τιμήθηκε από την Ακαδημία
Αθηνών (1975), την Ένωση Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής (2000 και Μέγα
Βραβείο Μουσικής 2016) καθώς και από άλλους φορείς. Εξελέγη επίτιμο μέλος της
Ενώσεως Ελλήνων Μουσουργών (1986). Το 2010 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του
Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μ.ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ
Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ
ΑπάντησηΔιαγραφήΜΕ ΤΗΝ «ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ» ΤΟΥ ΑΛΕΚΟΥ ΞΕΝΟΥ
ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ,
ΤΕΤΑΡΤΗ 25 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Το εμβληματικό έργο του ζακύνθιου συνθέτη Αλέκου Ξένου «Η Συμφωνία της Αντίστασης» (1945), για πολλούς το σημαντικότερο έργο του κι αυτό που του έδωσε τον τίτλο του «Συνθέτη της Αντίστασης», θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου (9 μ.μ.) στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης. Θα διευθύνει ο διακεκριμένος μαέστρος Βύρων Φιδετζής.
Αφορμή για την συναυλία αυτή, που διοργανώνει ο Δήμος Θεσσαλονίκης και ο Δήμαρχος της πόλης Γιάννης Μπουτάρης, είναι η 28η Οκτωβρίου και συγκεκριμένα η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης απο τους Ναζι που πραγματοποιήθηκε από τον ΕΛΑΣ.
Ο Βύρων Φιδετζής θα παρουσιάσει επίσης το σημαντικό έργο του Μανώλη Καλομοίρη «Ο θάνατος της Αντρειωμένης», έργο εμπνευσμένο από τον θάνατο της γαλλίδας αγωνίστριας Simon Seailles σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Την ίδια βραδιά θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ της Δημοτικής Τηλεόρασης «30 Οκτωβρίου 1944: Η παραμελημένη απελευθέρωση», σε σκηνοθεσία Φίλιου Στάγκου.
Ο ΑΛΕΚΟΣ ΞΕΝΟΣ
Ο Αλέκος Ξένος (1912-1995), γεννήθηκε στη Ζάκυνθο και είχε δύσκολα παιδικά χρόνια καθώς ορφάνεψε νωρίς. Ωστόσο κατάφερε να πραγματοποιήσει σημαντικές μουσικές σπουδές με δασκάλους τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη και τον Γιώργο Σκλάβο.
Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση εναντίον των Γερμανών, μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ, ενώ βοήθησε τον Βασίλη Ρώτα στην δημιουργία του Θεάτρου του Βουνού μαζί με την σύζυγό του, ηθοποιό Άννα Ξένου.
Το 1943 σαμπόταρε την μεγάλη γιορτή που ετοίμαζαν οι Γερμανοί στο θέατρο «Ολύμπια» για την άνοδο του Γ΄ Ράιχ: προέτρεψε όλα τα πνευστά της Oρχήστρας του ΕΙΡ, στην οποία εργαζόταν, να «αρρωστήσουν» εκείνο το βράδυ, με αποτέλεσμα να κυνηγηθεί από τους Ναζί και να περάσει στην παρανομία. Συνελήφθη και δραπέτευσε δύο φορές.Την περίοδο αυτή συνέθεσε μερικά πασίγνωστα αντισταστιακά τραγούδια όπως «Το τραγούδι του Άρη», ενώ οργάνωσε φιλαρμονικές και χορωδίες για τις ανάγκες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Ιδεαλιστής μέχρι τέλους, αρνήθηκε πεισματικά να υπογράψει Δήλωση μετανοίας για τα πιστεύω του στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, κι έχασε πέντε φορές την θέση του (ως τρομπονίστας) στις μεγαλύτερες ορχήστρες, λόγω φρονημάτων. Ορχήστρες για την ίδρυση των οποίων είχε πρωτοστατήσει καθώς συμμετείχε ενεργά σε όλους τους καλλιτεχνικούς και συνδικαλιστικούς αγώνες. Επί χούντας απαγορεύονται οι ραδιοφωνικές αναμεταδόσεις έργων του.
Evanna Venardou
Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
ΑπάντησηΔιαγραφήΒασισμένη στα γνωστότερα μουσικά μοτίβα από αντιστασιακά τραγούδια της εποχής (όπως για παράδειγμα το τραγούδι «Στ’ άρματα, στ’ άρματα» του Αστραπόγιαννου, τον «Ύμνο του ΕΑΜ» του Β. Ρώτα και τον «Ύμνο του ΕΛΑΣ» του Ν.Τσάκωνα), η «Συμφωνία αρ.1 της Αντίστασης» γράφτηκε το 1945 συμπυκνώνοντας κατά τρόπο μνημειώδη την αγωνιστικότητα των Ελλήνων επί Κατοχής, αποτελώντας μέχρι σήμερα έναν ύμνο στην ελευθερία και στην πάλη για ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση. Η πρώτη Συμφωνία Συμφωνία αφιερώνεται από τον συνθέτη «στους αγαπημένους συντρόφους που έδωσαν τη ζωή τους για την χιλιάκριβη την λευτεριά».
Η «Συμφωνία της Αντίστασης», έργο που εν μέρει απηχεί και την τραγωδία των Δεκεμβριανών, υπήρξε επί δεκαετίες απαγορευμένη και κρυμμένη στο συρτάρι του δημιουργού της. Έπρεπε να περάσουν 34 ολόκληρα χρόνια για να ακουστεί για πρώτη φορά στο θέατρο ΡΕΞ, με ζωντανή ορχήστρα: το 1979 ερμήνευσε το έργο η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με μαέστρο τον αείμνηστο Ευθύμιο Καβαλλιεράτο (που την προηγουμένη είχε κηδέψει την μητέρα του...), σε κλίμα συγκίνησης και ανάτασης: πολλοί από το κοινό αλλά και την ορχήστρα, με ζωντανές ακόμα τις αναμνήσεις τους από την Κατοχή, είχαν δακρύσει...
Σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση του έργου έπαιξε ο Μάνος Χατζιδάκις, διευθυντής τότε της ΚΟΑ και του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΤ. Το 1976 πρωτοστάτησε στην ηχογράφησή του έργου στο Στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, κι ενώ η Εθνική Αντίσταση ήταν ακόμα εκτός νόμου...
Το 2013 η αυτοβιογραφία του Αλέκου Ξένου σε επιμέλεια του μουσικολόγου Αλέξανδρου Χαρκιολάκη, ντοκουμέντο μιας ολόκληρης εποχής, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Μουσείου Μπενάκη. Στο Μουσείο άλλωστε έχει περιέλθει όλο το αρχείο του συνθέτη.
Αν και ο Αλέκος Ξένος αποτελεί αξιόλογο κεφάλαιο της ελληνικής μουσικής ιστορίας, ελάχιστες ηχογραφήσεις έργων του κυκλοφορούν στο εμπόριο: η «Συμφωνία της Αντίστασης», και «Ο Θάνατος του Διγενή» (1952), συμφωνικό έργο εμπνευσμένο από την εκτέλεση Μπελογιάννη, παραμένουν και σήμερα εκτός δισκοπωλείων.
Τα δύο έργα, στην ιστορική εκείνη ηχογράφηση επί Χατζιδάκι από την Συμφωνική της ΕΡΤ και τον Ευθύμιο Καβαλλιεράτο είχαν κυκλοφορήσει πριν από αρκετά χρόνια με τη φροντίδα της Ενωσης Ζακυνθίων και του προέδρου της Μίμη Λογαρά εκτός εμπορίου.
Σήμερα η «Συμφωνία της Αντίστασης» και ο «Θάνατος του Διγενή» κυκλοφορούν μαζί με την έκδοση του Μουσείου Μπενάκη. Το συλλεκτικό αυτό CD περιλαμβάνει και το συμφωνικό ποίημα-μπαλέτο «Σπάρτακος» (1963) που επίσης είχε ηχογραφηθεί στην ΕΡΤ το 1976.
Η «Συμφωνία της Αντίστασης», με πρωτοβουλία του χαμένου πρόσφατα φιλόμουσου ιατρού και συγγραφέα Θάνου Κωνσταντινίδη, ήχησε και στο τελευταίο ταξίδι του Αλέκου Ξένου το 1995 μπροστά στον ανοιχτό τάφο του. Σήμερα, 70 χρόνια μετά την σύνθεσή της, θα ακουστεί ξανά, για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, υπό την μπαγκέτα του Βύρωνα Φιδετζή, μαέστρου που εκτιμούσε ιδιαίτερα ο συνθέτης. Υπενθυμίζοντας μας ποιοί πολέμησαν τους ναζί που σήμερα σηκώνουν και παλι κεφάλι στην Ευρώπη...
Ας σημειωθεί πως για τη συναυλία με τα δύο έργα του Αλέκου Ξένου και του Μανώλη Καλομοίρη η Δημοτική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και ο υπεύθυνος προγραμματισμού της, Χρήστος Γρίμπας συνεργάστηκαν με το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής και τους ιδρυτές του Γιάννη Σαμπροβαλάκη και Γιάννη Τσελίκα. Ρόλος του Κέντρου είναι να προάγει την έντεχνη ελληνική μουσική μέσω επιμελημένων εκδόσεων επιλεγμένων ελλήνων συνθετών.
Evanna Venardou
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΡΕΙΩΜΕΝΗΣ
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυμφωνικό ποίημα σε μορφή χορευτικής σκηνής
1943 / 1944 / 1945
Ο Καλομοίρης συνέθεσε το «συμφωνικό ποίημα σε μορφή χορευτικής σκηνής», Ο θάνατος της Αντρειωμένης, το 1943 και το επεξεργάστηκε ξανά το 1944 και το 1945.
Η πρεμιέρα του έργου έγινε το 1943 στο θέατρο «Ρεξ» με συνοδεία πιάνου, σε χορογραφία της Λουκίας Σακελαρίου, η οποία και ενσάρκωσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Αντρειωμένης. Δύο χρόνια μετά, έκανε την πρεμιέρα του ως συμφωνικό έργο στο θέατρο «Ολύμπια» με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα αγαπητό έργο και έχει γνωρίσει πολλές εκτελέσεις, σχεδόν πάντα όμως ως έργο του συμφωνικού ρεπερτορίου. Στη αρχική του σύλληψη, ως συνδυασμός συμφωνικού ποιήματος και χορού, ανέβηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1951 από την Εθνική Λυρική Σκηνή και πάλι στο θέατρο «Ολύμπια», εναλλάξ υπό τη διεύθυνση του Καλομοίρη και του Άλεκ Σέρμαν και σε χορογραφία του Άγγελου Γριμάνη, που κράτησε για τον εαυτό του τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Παλληκαριού.
Ο Θάνατος της Αντρειωμένης αναφέρεται στη λεβεντιά και την αυτοθυσία των ηρωικών Ελληνίδων που πολεμούν αντάξια των αντρών κατά των κατακτητών. Η δράση δεν καθορίζεται χρονικά, ούτε και ο εχθρός, αλλά καθώς γράφεται και εκτελείται στην καρδιά της Γερμανικής κατοχής, δημιουργεί πρόδηλους συνειρμούς. Όλο το έργο είναι χτισμένο πάνω στη γνωστή μελωδία του Χορού του Ζαλόγγου και έχει έντονα επικό χαρακτήρα. Αναγνωρίσιμα μοτίβα ή μεγαλύτερα μέρη των δύο βασικών ενοτήτων της μελωδίας [«έχε γεια καημένε κόσμε...» και «έχετε γεια βρυσούλες...»] κάνουν συνεχώς την εμφάνισή τους σε μία συνεχή διαδικασία μελωδικής και αντιστικτικής επεξεργασίας και μεταμόρφωσης, ενώ αυτούσια η μελωδία δε θα ακουστεί παρά μόνο μια φορά.
Ο Θάνατος της αντρειωμένης
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπόθεση:
Ένα ελληνικό χωριό δέχεται τα ξημερώματα αιφνίδια επίθεση από τον εχθρό. Οι χωριάτες τρέχουν να εφοδιαστούν με ό,τι βρουν για να τους πολεμήσουν. Μια νέα κοπέλα, η Αντρειωμένη, σκοτώνοντας έναν από τους εχθρούς που εισέβαλαν τα ξημερώματα στο χωριό τους, εμψυχώνει και τις υπόλοιπες γυναίκες για να αγωνιστούν μαζί με τους άντρες. Ο αγαπημένος της κοπέλας [Παλληκάρι] εμφανίζεται οδηγώντας τους χωριάτες στη μάχη. Η Αντρειωμένη στέλνει κοπέλες να βρουν τη μυαλωμένη γυναίκα που θα γίνει Καπετάνισσά τους. Η ίδια πολεμάει στην πρώτη γραμμή στο πλευρό του αγαπημένου της και λαβώνεται βαριά. Χωρίς να το δείξει, συνεχίζει, δίνοντας και στις άλλες θάρρος, ώσπου ο εχθρός υποχωρεί ηττημένος. Με τις στερνές της δυνάμεις σέρνει μαζί με τις χωριάτισσες το χορό της νίκης και τέλος σωριάζεται νεκρή. Ο ηρωικός θάνατος της Αντρειωμένης αλλάζει σιγά-σιγά από θρήνο σε αποθέωση και όλοι νομίζουν ότι βλέπουν στο βάθος του ορίζοντα την Ελευθερία να υψώνεται αγέρωχη.
Το 1945, ο Καλομοίρης θα αφιερώσει το έργο στη μνήμη της νεαρής γαλλοελληνίδας αντιστασιακής Σιμόν Σεάιγ [Simone Séailles, 1917-1945], η οποία συμμετείχε στη Γαλλική Αντίσταση και έδρασε με το ψευδώνυμο Violette. Η Σιμόν συνελήφθη στο Παρίσι από την Γκεστάπο και στάλθηκε στο γυναικείο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Ράβενσμπρυκ. Πέθανε από εξάντληση στο νοσοκομείο του στρατοπέδου Τερέζιενστατ στην Τσεχοσλοβακία, στις 26 Μαΐου 1945, πρώτες ημέρες της απελευθέρωσης. Η Σιμόν ήταν κόρη της πολύ καλής φίλης, συνεργάτιδας και στη συνέχεια συμπεθέρας του Καλομοίρη, Σπεράντζα Καλό (Ελπίδα Καλογεροπούλου), Κωνσταντινουπολίτισσας μέτζο-σοπράνο εγκατεστημένης στο Παρίσι, όπου έκανε καριέρα ως σολίστ και δασκάλα τραγουδιού. Εκτός από τη Σιμόν, αναμεμειγμένοι πολύ ενεργά στην αντίσταση ήταν και οι γιοί της Καλό, Πιέρ και Ζαν. Μαζί τους έδρασε και η κόρη του Καλομοίρη Κρινώ, παντρεμένη τότε με τον Ζαν. Μετά τον πόλεμο η Κρινώ τιμήθηκε για τη αντιστασιακή της δράση με το γαλλικό παράσημο Croix de Geurre a L’ Ordre de la Division και το αγγλικό παράσημο King’s Metal for Courage in the Cause of Freedom. Πρόσφατα (Μάρτιος 2017) η Κρινώ και η Σιμόν τιμήθηκαν σε ειδική εκδήλωση μνήμης για τις γυναίκες της αντίστασης στη Μαγιέν της Γαλλίας.
Μυρτώ Οικονομίδου